İRADE VE ÖZGÜRLÜK
İnsan ömrünün her anında özgürlük duygusuyla yaşamak isteyen bir varlıktır. Hareketlerini veya yapacağı işi başkalarının tayin etmesini istemez. Bizzat kendi fiilleriyle var olmak ve varlığını hissettirmek ister. İçi anlık heveslerle doludur. Adeta “şimdiki zaman kipi” ile adımlarını atar. Menfaatleri anlıktır. Bir otorite olacaksa o da kendisidir.
Somutlardan soyutlaştıkça kendini başka şeylere gark eder. İşte en büyük hata burada başlar. Çünkü maddeden soyutlaştıkça maddenin özünü kaybeder. Maddeyi kaybedince de iradesini, maddeyi yok sayarak kullanır ve bunun tabii sonucu olarak da haddi aşmak kaçınılmaz olur. Mutlak irade sahibini aklının ucuna bile getirmediği belki de aklını harekete geçirmediği için her halükarda yalnızlık kahrına müstahaktır. Aslında istediği şey iradesini kullanmaktı. Bu gayet doğal bir şey. Ama o, sınırı koruyamadı. Bilmiyordu kitabını çünkü. Rabbinin sözün elçisiyle indirdiği hitabını unuttuğu için Rabbi de onu unuttu. Hayattan koptu. Çünkü Kur’an’dan kopmak hayattan kopmaktır.
Kur’an’da” irade” kelimesi 140 yerde geçer ve geçtiği yerlerin tamamında da fiil olarak yer alır. Akıl için de aynı şey söz konusudur. Yani Allah diyor ki “Sen iradeni ve aklını kullanırsan var olursun. İraden ve aklın yoksa sen de yok hükmündesin ama meşru sınırlar çerçevesinde.” Yine Kur’an’ı Kerim’de aklını kullanmayanların üzerine pislik yağacağından bahsedilir. Bunun yanında “Dileyen iman etsin dileyen inkar.” Gibi birçok ayet de buna örnektir.
Bunu bilmeyen Müslüman, birilerinin kader yanılgısına aldanıp ancak “kaderim bu böyle yazılmış yazım“ şarkısını dinlemekten başka bir şey yapmaz. İradesini hiçe sayar. Somut-soyut dengesini sağlayamaz. Sadece soyuta odaklanırsan maneviyatını kaybedersin, maddeci olursun Karl Marx misali. Yalnız soyuta yüklenirsen de dünyaya geliş amacından uzaklaşarak, hakikat diye rüyaların izini takip edersin. İtidal her zaman önemlidir. Kuran itidalli olmayı tavsiye eder. Birilerine köle olmak bu itidali, özgürlüğü bozar lakin İslam’a köle olmak orta yolu bulmanın ve özgürlüğün en kapsamlı ifadesidir. İnanmayan varsa kitap geldi, peygamber geldi buyurun efendim….
Konuyla ilgili birkaç ayet zikredelim:
Kehf Suresi – Ayet 29: De ki: “Hak, Rabbinizdendir. Artık dileyen iman etsin, dileyen inkâr etsin.”…
Muzzemmil Suresi – Ayet 19: Bu bir öğüttür. Dileyen, Rabbine varan bir yol tutar.
İnsan Suresi – Ayet 3: Biz ona yolu gösterdik: Ya şükredici veya nankör olur.
Casiye Suresi – Ayet 15: Kim iyi bir iş yaparsa yararı kendisinedir, kim de kötülük yaparsa zararı kendisinedir. Sonunda Rabbinize döndürüleceksiniz.
Bakara Suresi – Ayet 242: Aklınızı işletmeniz ümidiyle Allah, ayetlerini size işte böyle açıklıyor.
TARIK GÜL
